نوع مقاله : ترویجی
نویسندگان
1 دانشجوی کارشناسی ارشد تصویرسازی، دانشکده هنر، دانشگاه نیشابور، نیشابور، ایران
2 استادیار دانشکده هنر، دانشگاه نیشابور، نیشابور، ایران
چکیده
دوران جنگ تحمیلی رژیم بعثی عراق علیه ایران (سال‌های 367 ـ 1359 شمسی)، تأثیرات فراوانی در حوزه‌های مختلف فرهنگ و هنر ایران بر جای گذارد. واقعۀ جنگ تحمیلی همانند جریان انقلاب اسلامی هنرمندان زیادی را به خود جذب کرد که توانستند اصول و معیارهای جدیدی در بیان محتوا و صورت خلق کنند و تأثیرات خود را از واقعۀ جنگ در آثارشان نمایان سازند. این تأثیرپذیری در آثار هنرمندان تجسمی استان خوزستان، به‌عنوان یکی از آسیب‌پذیرترین نقاط کشور که شاهد ناخوشی‌های جنگ و دستخوش ناملایمات بسیاری بود بیش از دیگر هنرمندان نمایان است؛ اما، فقدان اطلاعات کافی از هنرمندان تجسمی استان خوزستان در دوران جنگ تحمیلی رژیم بعثی عراق علیه ایران، امکان مطالعۀ کامل را فراهم نمی‌سازد؛ ازاین‌رو، این پژوهش قصد دارد به شناسایی این هنرمندان و بررسی آثار ایشان، بپردازد. پرسش این پژوهش آن است که هنرمندان تجسمی استان خوزستان در دوارن جنگ تحمیلی چه کسانی بودند و این دوران چه تأثیری بر آثار ایشان گذاشته است. هدف این پژوهش علاوه‌بر شناسایی هنرمندان تجسمی استان خوزستان که در دوران جنگ تحمیلی در جهت ثبت فرهنگ و هنر ملی کوشیدند، بررسی تأثیر جنگ تحمیلی بر آثار ایشان از سال 1359 تا 1367 شمسی است. این پژوهش از نظر هدف توسعه‌ای، از حیث روش، توصیفی ـ تحلیلی و بر پایۀ مطالعۀ منابع کتابخآن‌های و بخش عظیمی از تحقیقات میدانی استوار است. نتایج پژوهش، ضمن شناسایی هنرمندان ناشناختۀ استان خوزستان در رشته‌های مختلف تجسمی، بر این نکته اذعان دارد که تأثیرات جنگ تحمیلی در روند کار هنری آنان تأثیرات به‌سزایی گذاشته که در شیوۀ بازنمایی، نوع مضامین، کاربرد عناصر بصری و نمادپردازی مشهود است.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
- افشاری فرکی، مرتضی (1373). «بررسی مواضع در نقاشی انقلاب و جنگ»، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد نقاشی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران.
- جان‌بزرگی، سعید (1376). «عکاسان ایرانی و جنگ تحمیلی»، پایان‌نامۀ کارشناسی عکاسی، دانشگاه هنر، تهران.
- حداد عادل، غلامعلی (1388). «دانشنامۀ جهان اسلام»، جلد 16، انتشارات بنیاد دایره‌المعارف بزرگ اسلامی.
- حسینی، سیداحمد (1372). «با عکاسان جنگ». پایان‌نامۀ کارشناسی عکاسی، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران.
- حلیمی، محمد حسین (1379). اصول و مبانی هنرهای تجسمی. انتشارات احیای کتاب.
- خیراله‌زاده وزری، مارینا (1394). «بررسی عناصر نمادین در نقاشی دوران جنگ تحمیلی». پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد. دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.
- رهبر، عباسعلی، امیدپور، سجاد و نازاریان، محمدوهاب (1396). درآمدی بر رابطۀ سیاست و زندگی روزمره در ایران؛ نمونه‌پژوهی جنگ شهرها، فصلنامۀ پژوهش‌‌های راهبردی سیاست، سال هفتم، شمارۀ 25، صفحات 88-83.
- رید، هربرت ادوارد (1374). معنی هنر، ترجمۀ نجف دریابندری، نشر شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، تهران.
- فرج، بهرام (1373). «بررسی آثار حماسی، جنگی نقاشی ایران مخصوصاً دورۀ دفاع مقدس»، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس، تهران.
- فولادوند، محمد مهدی (1348). نخستین درس زیباشناسی، انتشارات دهخدا، تهران.
- قاضی‌زاده، خشایار (1393). نشانه‌های هویتی در آثار نقاشی دیواری با مضمون شهدا در شهر تهران؛ مجموعه‌مقالات سومین دوسالانۀ ملی دیوارنگاری شهری شاهدان شهر، دورۀ سوم، صفحات 208-187.
- کشمیرشکن، حمید (1394). هنر معاصر ایران ریشه و دیدگاه‌های نوین، انتشارات نظر.
- گذاری، اکبر (1384). «عکاسان جنگ آبادان و خرمشهر (احمد علیزاده نوحی، مهرزاد ارشدی، جاسم غضبانپور)». پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران.
- محمودی، زهرا (1390). «نگرشی تحلیلی بر آثار نقاشی دیواری دفاع مقدس». پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد نقاشی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران.
- مردانی اقدم، مهدی (1388). «بررسی عکاسی جنگ تحمیلی در ایران با رویکرد لحظه قطعی برسون». پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران.
- مرادی، مهرداد (1388). «تأثیر جنگ تحمیلی بر روند عکاسی مستند ایران». پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران.
- مسعودی، غلامرضا (1388). «چهل شاهد اولین گروه بسیجی خبرنگار جنگ». پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد. دانشگاه تهران.
- یوزباشی، عطیه و انصاری، حمیده (1393). نماد و نشانه‌شناسی دیوارنگاری‌های شاهدان شهر، انقلاب اسلامی و دفاع مقدس (فرهنگ ایثار و شهادت). مجموعه‌مقالات سومین دوسالانه ملی دیوارنگاری شهری شاهدان شهر، دورۀ سوم، صفحات 396-381.
- خبرگزاری تسنیم (فرهنگی، ادبیات و نشر)، دوربینی که در دورۀ بی‌پلاکی برای گمنام‌نماندن شهدا کار می‌کرد، قابل بازیابی در پایگاه اینترنتی https://tn.ai/145091، تاریخ بارگذاری: ۳۰/06/1392، تاریخ برداشت: 10/04/1398.
- باشگاه خبری تحلیلی شوشان، عزیزیه، ندا و جابری‌راد، مائده، دکتر حسینی‌راد با دستانی پر ازحجم و رنگ و نور، قابل بازیابی در پایگاه اینترنتی http://www.shooshan.ir/fa/news/19100، تاریخ بارگذاری: 03/04/1393، تاریخ برداشت: 23/06/1398.
- پایگاه اینترنتی مرکز هنرهای تجسمی حوزۀ هنری، نیم نگاه: سیروس مقدم قابل بازیابی در پایگاه اینترنتی ir › fa › pages › newsdetail › 38578، تاریخ بارگذاری: 02/05/1398، تاریخ برداشت: 18/05/1398.
- بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس اهواز، زمان: 24/04/1397.
- بسیج هنرمندان اهواز، زمان 24/04/1397.
- اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی اهواز، زمان: 20/12/1397.
- اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خوزستان، زمان: 19/05/1398.
- بنیاد فرهنگی روایت فتح (انجمن دفاع مقدس ـ بخش عکاسان و هنرهای تجسمی ـ تهران)، زمان: 24/04/1398.
- حوزۀ هنری استان تهران ـ معاونت آموزش و پژوهش، زمان: 24/04/1398.
- کتابخانۀ حوزۀ هنری تهران ـ بخش جنگ، زمان: 06/05/1398.
- کتابخانۀ مجلس شورای اسلامی، زمان: 24/04/1398.
- انجمن خوشنویسان تهران، زمان: 07/05/1398.
- انجمن خوشنویسان اهواز، زمان:27/04/1397.
- دانشگاه شاهد تهران، زمان: 25/04/1398.
- دانشگاه هنر تهران، زمان: 25/ 04/ 1398.
- دانشگاه تهران، آرشیو کتابخانۀ مرکزی، زمان: 29/04/1398.
- دانشگاه شهید چمران اهواز، آرشیو کتابخانۀ مرکزی، زمان: 20/05/1397.
- کتابخانۀ مرکزی دانشگاه فردوسی مشهد، زمان: 27/02/1398.
- اقبالی، پرویز، موضوع: بیوگرافی هنری در دوران جنگ تحمیلی و تأثیرات ناشی از جنگ در آثار هنری ایشان، مصاحبه‌کننده: الهام عبدی‌زاده، مکان: دانشگاه شاهد تهران، 12/04/1398.
- امامی‌فر، سیدنظام‌الدین، موضوع: بیوگرافی هنری در دوران جنگ تحمیلی و تأثیرات ناشی از جنگ در آثار هنری ایشان، مصاحبه‌کننده: الهام عبدی‌زاده، از طریق تماس تلفنی، 09/03/1398.
- ارشدی، مهرزاد، موضوع: بیوگرافی هنری در دوران جنگ تحمیلی و تأثیرات ناشی از جنگ در آثار هنری ایشان، مصاحبه‌کننده: الهام عبدی‌زاده، مکان: از طریق تماس تلفنی، 14/04/1398.
- بدری، محمدهاشم، موضوع: بیوگرافی هنری در دوران جنگ تحمیلی و تأثیرات ناشی از جنگ در آثار هنری ایشان، مصاحبه‌کننده: الهام عبدی‌زاده، مکان: منزل هنرمند در شهر اهواز، 15/01/1397.
- بخشی، قاسم، موضوع: بیوگرافی هنری در دوران جنگ تحمیلی و تأثیرات ناشی از جنگ در آثار هنری ایشان، مصاحبه‌کننده: الهام عبدی‌زاده، مکان: از طریق شبکه‌های اجتماعی، 01/06/1398.
- پورعباس، عبدالغفور، موضوع: بیوگرافی هنری در دوران جنگ تحمیلی و تأثیرات ناشی از جنگ در آثار هنری ایشان، مصاحبه‌کننده: الهام عبدی‌زاده، مکان: انجمن خوشنویسان شهر اهواز، 27/04/1397.
- تاجمیرعالی، قدرت‌ا...، موضوع: بیوگرافی هنری در دوران جنگ تحمیلی و تأثیرات ناشی از جنگ در آثار هنری ایشان، مصاحبه‌کننده: الهام عبدی‌زاده، از طریق شبکه‌های اجتماعی، 14/05/1398.
- تیمور، آرمان، موضوع: بیوگرافی هنری در دوران جنگ تحمیلی و تأثیرات ناشی از جنگ در آثار هنری ایشان، مصاحبه‌کننده: الهام عبدی‌زاده، از طریق تماس تلفنی، 14/04/1398.
- چنعانی، حسین، موضوع: بیوگرافی هنری در دوران جنگ تحمیلی و تأثیرات ناشی از جنگ در آثار هنری ایشان، مصاحبه‌کننده: الهام عبدی‌زاده، از طریق تماس تلفنی، 15/07/1398.
- چوپان، (محمد) ناصر، موضوع: بیوگرافی هنری در دوران جنگ تحمیلی و تأثیرات ناشی از جنگ در آثار هنری ایشان، مصاحبه‌کننده: الهام عبدی‌زاده، از طریق تماس تلفنی، 25/05/1398.
- چارئی، عبدالرضا، موضوع: بیوگرافی هنری در دوران جنگ تحمیلی و تأثیرات ناشی از جنگ در آثار هنری ایشان، مصاحبه‌کننده: الهام عبدی‌زاده، مکان: دانشگاه شاهد تهران، 01/04/1398.
- چوبدار، مهدی (حسین)، موضوع: بیوگرافی هنری در دوران جنگ تحمیلی و تأثیرات ناشی از جنگ در آثار هنری ایشان، مصاحبه‌کننده: الهام عبدی‌زاده، مکان: از طریق تماس تلفنی، 15/04/1398.
- جهانی‌مقدم، غلامعلی، موضوع: بیوگرافی هنری در دوران جنگ تحمیلی و تأثیرات ناشی از جنگ در آثار هنری ایشان، مصاحبه‌کننده: الهام عبدی‌زاده، از طریق شبکه‌های اجتماعی، 15/09/1398.
- حیاتی، عبدالرضا، موضوع: بیوگرافی هنری در دوران جنگ تحمیلی و تأثیرات ناشی از جنگ در آثار هنری ایشان، مصاحبه‌کننده: الهام عبدی‌زاده، مکان: منزل استاد در شهر اهواز، 20/05/1398.
- حقیقی، کوروش (رضا)، موضوع: بیوگرافی هنری در دوران جنگ تحمیلی و تأثیرات ناشی از جنگ در آثار هنری ایشان، مصاحبه‌کننده: الهام عبدی‌زاده، از طریق تماس تلفنی، 22/08/1398.
- حجازی، سیدمحمد، موضوع: بیوگرافی هنری در دوران جنگ تحمیلی و تأثیرات ناشی از جنگ در آثار هنری ایشان، مصاحبه‌کننده: الهام عبدی‌زاده، از طریق تماس تلفنی، 15/04/1398.
- حسینی‌راد، عبدالمجید، موضوع: بیوگرافی هنری در دوران جنگ تحمیلی و تأثیرات ناشی از جنگ در آثار هنری ایشان، مصاحبه‌کننده: الهام عبدی‌زاده، از طریق تماس تلفنی، 23/06/1398.
- دقایقی، احمد رضا، موضوع: بیوگرافی هنری در دوران جنگ تحمیلی و تأثیرات ناشی از جنگ در آثار هنری ایشان، مصاحبه‌کننده: الهام عبدی‌زاده، از طریق شبکه‌های اجتماعی، 22/04/1398.
- رابطی، عبدالرضا، موضوع: بیوگرافی هنری در دوران جنگ تحمیلی و تأثیرات ناشی از جنگ در آثار هنری ایشان، مصاحبه‌کننده: الهام عبدی‌زاده، از طریق شبکه‌های اجتماعی، 28/03/1398.
- روانجو، احد، موضوع: بیوگرافی هنری در دوران جنگ تحمیلی و تأثیرات ناشی از جنگ در آثار هنری ایشان، مصاحبه‌کننده: الهام عبدی‌زاده، از طریق تماس تلفنی، 21/04/1398.
- راستانی، محسن، موضوع: بیوگرافی هنری در دوران جنگ تحمیلی و تأثیرات ناشی از جنگ در آثار هنری ایشان، مصاحبه‌کننده: الهام عبدی‌زاده، مکان: بنیاد روایت فتح تهران، 02/05/1398.
- سمندی‌زاده شوشتری، مرتضی، موضوع: بیوگرافی هنری در دوران جنگ تحمیلی و تأثیرات ناشی از جنگ در آثار هنری ایشان، مصاحبه‌کننده: الهام عبدی‌زاده، از طریق تماس تلفنی، 07/10/1398.
- زرین آبادی، سیاوش، موضوع: بیوگرافی هنری در دوران جنگ تحمیلی و تأثیرات ناشی از جنگ در آثار هنری ایشان، مصاحبه‌کننده: الهام عبدی‌زاده، از طریق شبکه‌های اجتماعی، 01/04/1398.
- زرین، اسماعیل، موضوع: بیوگرافی هنری در دوران جنگ تحمیلی و تأثیرات ناشی از جنگ در آثار هنری ایشان، مصاحبه‌کننده: الهام عبدی‌زاده، از طریق تماس تلفنی، 02/04/1398.
- سرحدی، مسعود، موضوع: بیوگرافی هنری در دوران جنگ تحمیلی و تأثیرات ناشی از جنگ در آثار هنری ایشان، مصاحبه‌کننده: الهام عبدی‌زاده، از طریق شبکه‌های اجتماعی، 20/04/1398.
- سلامت، هوشنگ، موضوع: بیوگرافی هنری در دوران جنگ تحمیلی و تأثیرات ناشی از جنگ در آثار هنری ایشان، مصاحبه‌کننده: الهام عبدی‌زاده، از طریق تماس تلفنی، 09/04/1398
- شرافت، عبدالرحیم، موضوع: بیوگرافی هنری در دوران جنگ تحمیلی و تأثیرات ناشی از جنگ در آثار هنری ایشان، مصاحبه‌کننده: الهام عبدی‌زاده، از طریق شبکه‌های اجتماعی، 14/05/1398.
- شرافت، مهدی، موضوع: بیوگرافی هنری در دوران جنگ تحمیلی و تأثیرات ناشی از جنگ در آثار هنری ایشان، مصاحبه‌کننده: الهام عبدی‌زاده، از طریق شبکه‌های اجتماعی، 14/05/1398.
- شیرالی، بیژن، موضوع: بیوگرافی هنری در دوران جنگ تحمیلی و تأثیرات ناشی از جنگ در آثار هنری ایشان، مصاحبه‌کننده: الهام عبدی‌زاده، ز طریق شبکه‌های اجتماعی، 21/04/1398.
- شهریاری، بهنام، موضوع: بیوگرافی هنری در دوران جنگ تحمیلی و تأثیرات ناشی از جنگ در آثار هنری ایشان، مصاحبه‌کننده: الهام عبدی‌زاده، از طریق تماس تلفنی، 23/06/1398.
- شاهین‌زاده، هوشنگ، موضوع: بیوگرافی هنری در دوران جنگ تحمیلی و تأثیرات ناشی از جنگ در آثار هنری ایشان، مصاحبه‌کننده: الهام عبدی‌زاده، مکان: منزل استاد در شهر کرج، 30/04/1398.
- شولی، عبدالنبی، موضوع: بیوگرافی هنری در دوران جنگ تحمیلی و تأثیرات ناشی از جنگ در آثار هنری ایشان، مصاحبه‌کننده: الهام عبدی‌زاده، از طریق تماس تلفنی، 06/07/1398.
- ضیایی زردخشویی، مسعود، موضوع: بیوگرافی هنری در دوران جنگ تحمیلی و تأثیرات ناشی از جنگ در آثار هنری ایشان، مصاحبه‌کننده: الهام عبدی‌زاده، از طریق شبکه‌های اجتماعی، 12/05/1398.
- طارش، هادی، موضوع: بیوگرافی هنری در دوران جنگ تحمیلی و تأثیرات ناشی از جنگ در آثار هنری ایشان، مصاحبه‌کننده: الهام عبدی‌زاده، از طریق تماس تلفنی، 21/04/1398.
- عاکف، علی، موضوع: بیوگرافی هنری در دوران جنگ تحمیلی و تأثیرات ناشی از جنگ در آثار هنری ایشان، مصاحبه‌کننده: الهام عبدی‌زاده، از طریق تماس تلفنی، 28/04/1398.
- عطشانی، منصور، مصاحبه با همسر هنرمند راضیه غبیشاوی، موضوع: بیوگرافی هنری در دوران جنگ تحمیلی و تأثیرات ناشی از جنگ در آثار هنری ایشان، مصاحبه‌کننده: الهام عبدی‌زاده، از طریق تماس تلفنی، 18/05/1398.
- عرب، غلامحسین، موضوع: بیوگرافی هنری در دوران جنگ تحمیلی و تأثیرات ناشی از جنگ در آثار هنری ایشان، مصاحبه‌کننده: الهام عبدی‌زاده، از طریق تماس تلفنی، 12/04/1398.
- غضبانپور، جاسم، موضوع: بیوگرافی هنری در دوران جنگ تحمیلی و تأثیرات ناشی از جنگ در آثار هنری ایشان، مصاحبه‌کننده: الهام عبدی‌زاده، از طریق شبکه‌های اجتماعی، 01/04/1398.
- فراتصه، سعید، موضوع: بیوگرافی هنری در دوران جنگ تحمیلی و تأثیرات ناشی از جنگ در آثار هنری ایشان، مصاحبه‌کننده: الهام عبدی‌زاده، از طریق تماس تلفنی، 06/09/1398
- گلابیان، علیرضا، موضوع: بیوگرافی هنری در دوران جنگ تحمیلی و تأثیرات ناشی از جنگ در آثار هنری ایشان، مصاحبه‌کننده: الهام عبدی‌زاده، از از طریق شبکه‌های اجتماعی، 20 /05/1397.
- گچ‌کوب، مرتضی، موضوع: بیوگرافی هنری در دوران جنگ تحمیلی و تأثیرات ناشی از جنگ در آثار هنری ایشان، مصاحبه‌کننده: الهام عبدی‌زاده، از طریق شبکه‌های اجتماعی، 02/05/1397.
- لیموناتی، علی، موضوع: بیوگرافی هنری در دوران جنگ تحمیلی و تأثیرات ناشی از جنگ در آثار هنری ایشان، مصاحبه‌کننده: الهام عبدی‌زاده، مکان: آتلیۀ نقاشی (علی نقاش) در شهر اهواز، 07/06/1398.
- ماهر، محمدحسین، موضوع: بیوگرافی هنری در دوران جنگ تحمیلی و تأثیرات ناشی از جنگ در آثار هنری ایشان، مصاحبه‌کننده: الهام عبدی‌زاده، مکان: آتلیۀ نقاشی تهران، 25/04/1398.
- منصورزاده، عبدالمحمد، موضوع: بیوگرافی هنری در دوران جنگ تحمیلی و تأثیرات ناشی از جنگ در آثار هنری ایشان، مصاحبه‌کننده: الهام عبدی‌زاده، مکان: محل کار در شهر اهواز، 14/06/1398.
- ملک‌پیشه، مرضیه، موضوع: بیوگرافی هنری در دوران جنگ تحمیلی و تأثیرات ناشی از جنگ در آثار هنری ایشان، مصاحبه‌کننده: الهام عبدی‌زاده، مکان: از طریق شبکه‌های اجتماعی، 20/03/1398.
)