نوع مقاله : پژوهشی
نویسنده
استادیار و عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انتظامی و مطالعات اجتماعی، تهران، ایران
چکیده
ز زمان استقرار رژیم صهیونیستی در اراضی فلسطین اشغالی، مناسبات پُرفرازونشیبی میان کشورهای جهان اسلام -به‌ویژه کشورهای حوزه‌ی شرقی آن، که در منطقه‌ی جغرافیایی غرب آسیا و شمال آفریقا قرار می‌گیرند- با این رژیم شکل گرفت. این مقاله درصدد است به بررسی راهبردهای سیاسی و امنیتی رژیم صهیونیستی در قِبال این کشورها بپردازد. براین‌اساس، سئوالی را که درصدد پاسخ به آن هستیم عبارت است از اینکه «راهبردهای سیاسی و امنیتی رژیم صهیونیستی در قبال کشورهای جهان اسلام در منطقه‌ی غربِ آسیا و شمال آفریقا کدامند؟». برای پاسخ به این سئوال از روش کیفی با رویکرد تحلیلی بهره جسته‌ایم و داده‌های مورد نیاز را به صورت فیش‌برداری از منابع کتابخانه‌ای و اینترنتی گردآوری نموده‌ایم. نتیجه آنکه، همواره صهیونیست‌ها دو راهبرد را در مواجهه با کشورهای جهان اسلام در منطقه‌ی غرب آسیا و شمال آفریقا دنبال نموده‌اند: راهبرد نخست، عادی‌سازی روابط با برخی از این کشورهاست که با دکترین اتحاد پیرامونی و ارتباط با ایران عصر پهلوی، ترکیه، کُردها و ... آغاز می‌شود و با طرح معامله‌ی قرن و انعقاد توافقنامه ابراهیم میان این رژیم با کشورهای امارات، بحرین، مراکش و سودان با میانجی‌گری آمریکا ادامه می‌یابد؛ و راهبرد دیگر، تهاجم همه‌جانبه به جریان مقاومت است که نماد آن را می‌توان در جنگ‌های سی‌وسه‌روزه‌ی لبنان، بیست‌ودو روزه و هشت‌روزه‌ی غزه، تلاش برای سرنگون نمودن دولت قانونی سوریه، ترور فرماندهان مقاومت و انهدام مواضع ایشان در سوریه و بالاخره، تلاش برای تضعیف و سقوط نظام جمهوری اسلامی ایران از طریق اتخاذ تاکتیک‌های گوناگون –که آخرین آن، مرگ با هزاران جراحت است- مشاهده نمود.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
خمینی(رحمه الله علیه)، سید روح‌الله. صحیفه‌ی امام. تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
خامنه‌ای(مدظله العالی)، سیدعلی. پایگاه اینترنتی دفتر حفظ و نشر آثار به نشانی: https://farsi.khamenei.ir.
احمدی، عبدالرحمان (1381). ساواک و دستگاه اطلاعاتی اسراییل. تهران: موسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی.
احمدیان، قدرت؛ بهرامی، زهرا (1394). «عملکرد آمریکا در خلع سلاح شیمیایی سوریه»، مجله سیاست دفاعی، 23(91)، صص 227-199.
«اسناد مربوط به وعاظ و خطبای ممنوع المنبر از سال 1346 تا بهمن 1357» (1384). مجله‌ی یاد، شماره 78، زمستان.
بهجت، جودت (1390). «مسئله‌ی انرژی و منازعه اعراب و اسراییل»، فصلنامه مطالعات منطقه‌ای، شماره 41.
پیشوایی، مهدی (1398). «معامله‌ی قرن یا خیانت قرن»، ماهنامه‌ی درس‌هایی از مکتب اسلام، شماره 698.
«تحلیلی گذرا بر روند صلح آمریکایی و خیانت به آرمان فلسطین» (15/09/1360). مجله‌ی جهاد، شماره 23.
حاجی‌یوسفی، امیرمحمد (1382). ایران و رژیم صهیونیستی از همکاری تا منازعه، تهران: دانشگاه امام صادق(ع).
دوست‌محمدی، احمد (1387). بازشناسی صهیونیسم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
دوست‌محمدی، احمد؛ رجبی، محمد (1397). «عربستان سعودی و تهدید امنیتی جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه سیاست، 4(48)، صص 945-960.
رابینویچ، ایتمار (1395). «تأثیرات تضعیف سوریه بر امنیت اسرائیل»، ترجمه‌ی منصور براتی، فصلنامه مطالعات منطقه‌ای، 18(63)، صص 94-73.
رجبی محمد (۱۳۹۸). «جایگاه اقلیم کردستان عراق در سیاست‌های منطقه‌ای ایالات‌متحده آمریکا در غرب آسیا»، فصلنامه پژوهشهای سیاسی جهان اسلام، شماره ۹ (۲)، صص ۵۲-۲۷.
رجبی، محمد (1400 الف). «راهبردهای نظامی و امنیتی رژیم صهیونیستی در محور مقاومت (مورد مطالعه: سوریه)»، فصلنامه بیداری اسلامی، 3(21)، صص 99-75.
رجبی، محمد (1400 ب). «بررسی مقایسه‌ای طرح‌های ایران و آمریکا در قبال مسئله‌ی فلسطین مورد مطالعه: طرح برگزاری همه‌پرسی ملی در سرزمین فلسطین و طرح معامله‌ی قرن»، فصلنامه پژوهشهای سیاسی جهان اسلام، سال یازدهم، شماره دوم، صص 49-29.
رحمانی، شمس‌الدین (1381). جنایت جهانی، تهران: انتشارات پیام نور.
رکابی، محمدجواد (1390). «سیاست خاورمیانه‌ای هند و اسرائیل؛ از تضاد تا همکاری»، فصلنامه مطالعات جهان، شماره 2.
رکن‌آبادی، غضنفر (1378). «مروری بر روند سازش در خاورمیانه: از اسلو تا اعلام دولت مستقل فلسطین»، رویدادها و تحلیل‌ها، شماره 126.
روحانی، سیدحمید (1384). «رژیم صهیونیستی و اصلاحات ارضی شاه». فصلنامه‌ی پانزده خرداد، شماره 3.
شقاقی، فتحی (1412 ق). «الامام و القضیه الفلسطینیه»، التوحید، شماره 59.
شوکراس، ویلیام (1369). آخرین سفر شاه. ترجمه‌ی عبدالرضا هوشنگ مهدوی. تهران: نشر البرز.
شهبازی، الهام (1393). «ایران و اسرائیل از همکاری تا منازعه»، خردنامه، شماره 12.
عباسی اشلقی، مجید (1384). «ترکیه و اسرائیل؛ روابط متحول بیگانگان خاورمیانه‌ای»، فصلنامه مطالعات راهبردی، شماره 29، صص 645-656.
عباسی، مجید؛ سیفیایی، رضا (1391). «اصول سیاست خارجی رژیم اسرائیل: با تأکید بر دو عنصر هویت و مشروعیت»، فصلنامه مطالعات منطقه‌ای، 13(46)، صص 78-39.
علیخانی، علی‌اکبر (1379). «سوریه-اسرائیل؛ نزاع بر سر صلح»، فصلنامه مطالعات منطقه‌ای، 2(3)، صص 1-28.
فوریسون، روبر (1381). اتاق‌های گاز در جنگ جهانی دوم: واقعیت یا افسانه؟، ترجمه سید ابوالفرید ضیاءالدینی. تهران: موسسه فرهنگی پژوهشی ضیاء اندیشه.
کردی، علی (1376). «شهید مطهری به روایت اسناد»، فصلنامه‌ی پانزده خرداد، شماره 25.
کفاش، حامد؛ و شفیعی سروستانی، فاطمه (1393). دایره‌المعارف مصور تاریخ یهودیت و صهیونیسم، تهران: نشر سایان.
گارودی، روژه (1385). تاریخ یک ارتداد: اسطوره‌های بنیانگذار سیاست اسرائیل، ترجمه مجید شریف. تهران: انتشارات رسا.
گلی‌زواره، غلامرضا (1390). شناخت کشورهای اسلامی و نواحی مسلمان‌نشین جهان، قم: بوستان کتاب.
گودرزی، طاهره (1390). «راهبردهای امنیتی رژیم صهیونیستی در مواجهه با فلسطینی‌ها»، فصلنامه مطالعات فلسطین، 1(12)، صص 73-100.
متقی، ابراهیم (1376). «تحلیل رفتار اسرائیل در برابر جمهوری اسلامی ایران»، مجله سیاست دفاعی، شماره 18.
مدنی، سیدجلال (1385). «آیت‌الله کاشانی و مسئله فلسطین»، نشریه شاهد یاران، شماره 16.
مسعودی‌زاده، مسعود (1393). «تأثیر تحولات سوریه بر روابط سوریه – اسرائیل»، فصلنامه مطالعات منطقه‌ای، 15(54)، صص 50-27.
مطهری، مرتضی (1372). مجموعه آثار: جلد چهاردهم، تهران: انتشارات صدرا.
معروف، عبد (1374). دولت فلسطین و شهرک‌های یهودی‌نشین، ترجمه‌ی فرزاد ممدوحی، تهران: انتشارات روزنامه اطلاعات.
معین، محمد (1386). فرهنگ معین جلد یکم، گردآورنده عزیزالله علیزاده، تهران: پارس نوین.
موسوی، سیدحسین (1388). «مذاکرات سوریه و اسرائیل: مبانی، روند و پیچیدگی»، فصلنامه مطالعات راهبردی، 12(43)، صص 162-119.
موسوی‌زاده، علیرضا و مهدی جاودانی‌مقدم (1388). «جایگاه استراتژیک کردستان عراق در سیاست خارجی اسرائیل و الزامات سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران»، دانشنامه حقوق و سیاست، شماره 11، بهار و تابستان.
مومنی، مصطفی (1386). دانشنامه جهان اسلام، جلد یازدهم، تهران: بنیاد دائره‌المعارف اسلامی.
مهری، فرامرز (1379). «پیامدهای احتمالی کمپ دیوید»، مجله پاسدار اسلام، شماره 224.
نجفی، محمدجواد؛ و محمدی، جواد (1391). «معناشناسی واژه اسلام در قرآن با تأکید بر بررسی رابطه آن با پلورالیزم دینی»، فصللنامه الهیات تطبیقی، سال سوم، شماره هشتم، صص 116-97.
Ahronheim, A. (13 February 2020). "IDF appoints general to lead new Iran Command as threat escalates," The Jerusalem Post, [Online]. Available: https://www.jpost.com/israel-news/idf-appoints-general-to-head-up-new-iran-command-as-threat-escalates-617507.
Atkins, Jacob (2017), Israel and Iraqi Kurdistan: the oil connection. Available: https://www.i24news.tv/en/news/middle-east/157303-171009-israel-and-iraqi-kurdistan-the-oil-connection
Atkins, Jacob (2018), Maritime skullduggery: how Kurdish oil shipments to Israel are 'disguised'. Available: https://www.i24news.tv/en/news/israel/167894-180217-maritime-skullduggery-how-kurdish-oil-shipments-to-israel-are-disguised
Bassiri Tabriz, A and Pantucci, R. (August 2016). "Understanding Iran’s Role in the Syrian Conflict,"Royal United Services Institute for Defence and Security Studies.
Creveld, M. V. (30 January 2008). "Israel’s War With Hezbollah Was Not a Failure", The Forward Association.
Entous, Adam; Osnos, Evan. (10 February 2020). "Qassem Suleimani and How Nations Decide to Kill", New Yorker Magazine, [Online]. Available: https://www.newyorker.com/magazine/2020/02/10/qassem-suleimani-and-how-nations-decide-to-kill
Eran, O. (2011). "The West Responds to the Arab Spring", Institute for National Security Studies, vol. 14, no. 02.
Ghosh, P. (09 June 2011)."Middle East on Brink of Full-Scale War: Israeli General", International Business Times, [Online]. Available: https://www.ibtimes.com/middle-east-brink-full-scale-war-israeli-general-309846.
Gross, J. A. (2019). "IDF unveils ‘Momentum Plan’ to make it deadlier and faster, if it can pay for it", The Times of Israel.
Hankivsky, Olena; Jordan-Zachery, Julia S. (2019). The Palgrave Handbook of Intersectionality in Public Policy, U.S.A: Springer.
Herzog, M. (2015). "New IDF Strategy Goes Public", The Washington Institute for Near East Policy.
Kubovich, Y. (25 September 2018). "Russia Warned Israel Before Downing of Plane: Attacking Syrian Targets Harms Moscow’s Interests", Haaretz Newspaper, [Online]. Available: https://www.haaretz.com/middle-east-news/syria/.premium-russia-warned-israel-before-downing-of-plane-attacking-syrian-targets-harms-moscow-s-interests-1.6494420.
Lappin, Yaakov. (22 March 2020). "The IDF’s Momentum Plan Aims to Create a New Type of War Machine", BESA Center Perspectives, Paper No. 1,497.
Lappin, Yaakov. (27 December 2019). "Israeli chief of staff’s speech underlines sobering fact that it’s fighting Iran alone", Jewish News Syndicate, [Online]. Available: https://www.jns.org/israeli-chief-of-staffs-speech-underlines-the-sobering-fact-that-its-fighting-iran-alone/
"IDF response to the Winograd Committee Report". (2008). Israel Ministry of Foreign Affairs, Jerusalem.
Mezran, Karim and Alissa Pavia. (October 7, 2021). Morocco and Israel are friendlier than ever thanks to the Abraham Accords. But what does this mean for the rest of North Africa?. Atlantic Council. Available: https://www.atlanticcouncil.org/blogs/menasource/morocco-and-israel-are-friendlier-than-ever-thanks-to-the-abraham-accords-but-what-does-this-mean-for-the-rest-of-north-africa/
Nagel J and Schanzer, J. (2019). "From Ben-Gurion to Netanyahu: The Evolution of Israel’s National Security Strategy", Foundation for Defense of Democracies, Washington.
Shoup, Kate. (2019). The Israel-Palestine Border Conflict, U.S.A: Cavendish Square Publishing.
Sidlow, Edward I; Henschen, Beth. (2018). GOVT: Principles of American Government, U.S.A: Cengage Learning.
Spyer, J. (28 September 2017). "Israel Is Going to War in Syria to Fight Iran", Foreign Policy, [Online]. Available: https://foreignpolicy.com/2017/09/28/israel-is-going-to-war-in-syria-to-fight-iran/.
Suliman, Adela & Charlene Gubash. (October 23, 2020). "Sudan formally recognizes Israel in U.S. -brokered deal". NBC News. Available: https://www.nbcnews.com/news/world/sudan-formally-recognizes-israel-u-s-brokered-deal-n1240839.
Tsurkov, Elizabeth. (14 February 2019). Israel’s Deepening Involvement with Syria’s Rebels, [Online]. Available: https://warontherocks.com/2018/02/israels-deepening-involvement-syrias-rebels/.
Twitter (2018), Mabrouk left this morning and we thought we’d know destination and number of barrels, but noooooooo, Available at: https://twitter.com/tankertrackers/status/957278858176278533
Williams, Dan. (17 September 2013). Now Israel Says It Wants to Whack Syria’s Assad, [Online]. Available: http://www.businessinsider.com/israel-wants-to-topple-assad-regime-2013-9.
"Winograd Committee submits final report". (2008). Israel Ministry of Foreign Affairs, Jerusalem.
Zanotti, J. (09 March 2020). "Israel: Background and U.S. Relations in Brief," Congressional Research Service.
)