فصلنامه علمی مطالعات دفاع مقدس

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اعضای هیات تحریریه

اصول اخلاقی انتشار مقاله

بانک ها و نمایه نامه ها

پیوندهای مفید

پرسش‌های متداول

فرایند پذیرش مقالات

اطلاعات آماری نشریه

اخبار و اعلانات

تفاهم نامه با انجمن علمی

تأثیر متقابل عوامل فرهنگی اجتماعی و دفاع مقدس

نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

عضو هیات علمی و دانشیار گروه علوم سیاسی، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

عوامل فرهنگی و اجتماعی نقش مؤثری در شکل‌بندی‌های کنش رفتاری بازیگران دارند. نقش عوامل فرهنگی از این جهت اهمیت دارد که زیرساخت‌های رفتار جمعی شهروندان در شرایط جنگ، صلح، رقابت و همکاری‌های منطقه‌ای را منعکس می‌سازد. نقش‌یابی جامعه ایرانی در دوران دفاع مقدس، بدون توجه به شاخص‌ها و نشانه‌های مربوط به فرهنگ ایرانی، اندیشه سیاسی ایرانشهری و بنیان‌های ایدئولوژی شیعه امکان‌پذیر نمی‌باشد. فرهنگ اجتماعی جامعة ایرانی براساس «رویکرد مقابله با تهدیدات» و «بیگانه‌هراسی» بخش اجتناب‌ناپذیر آن محسوب می‌شود. چگونگی مقابله با تهدیدات بازیگران پیرامونی همواره به عنوان بخشی از نشانه‌های بنیادین فرهنگ سیاسی و اجتماعی ایران بوده است. فرهنگ مقابله با تهدیدات در دوران جنگ تحمیلی کاربرد خود را در روند بسیج گروه‌های اجتماعی منعکس ساخت. ایران توانست از طریق یکپارچه‌سازی ساختاری و بسیج اجتماعی موقعیت خود را در روند جنگ تحمیلی ارتقاء دهد. پرسش اصلی مقاله آن است که «فرهنگ اجتماعی چه نقشی در شکل‌بندی رفتار عمومی جامعة ایرانی در دوران دفاع‌مقدس داشته است؟» فرضیة مقاله به این موضوع اشاره دارد که «فرهنگ اجتماعی ایران مبتنی بر نشانه‌هایی از بیگانه‌هراسی و مقابله با تهدیدات بوده که در دوران دفاع‌مقدس منجر به بسیج گروه‌های اجتماعی برای مقابله با تهدیدات گردیده است». متغیر وابستة پژوهش را موضوع «دفاع‌مقدس» شامل می‌شود. مؤلفه‌های مربوط به فرهنگ مقاومت، بسیج اجتماعی و بیگانه‌هراسی، شاخص‌های متغیر مستقل خواهد بود. در انجام این پژوهش از روش تحلیل محتوا استفاده شده که بر شاخص‌های ارزشی، نگرشی، فرهنگ اجتماعی و الگوی کنش رفتاری جامعة ایران در دوران جنگ تحمیلی تأکید داشته است. در تبیین پژوهش از رهیافت «کنش اجتماعی فرهنگی» کاتزنشتاین در فرآیند بحران‌های راهبردی استفاده می‌شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

مراجع
اردستانی، حسین(1373). برخی ارزش‌ها و ثمرات جنگ تحمیلی، مندرج در مجموعه مقالات جنگ تحمیلی، تهران: دانشکدة فرماندهی و ستاد.
اینگلهارت، رونالد(1382). تحول فرهنگی در جوامع پیشرفتة صنعتی، ترجمة مریم وتر، تهران: انتشارات کویر.
بدیع، برتران و پی­یر ­بیرن­بوم(1387). جامعه شناسی دولت، ترجمه احمد نقیب­زاده، تهران: نشر قومس.
بشلر، ژان(1370). ایدئولوژی چیست؟‌ نقدی بر ایدئولوژی‌های غربی، ترجمة علی اسدی، تهران: شرکت سهامی انتشار.
بیل، جیمز(1367). جنگ، انقلاب و روحیه، قدرت ایران در جنگ خلیج‌فارس، مندرج در مجموعه مقالات بازشناسی جنبه‌های تجاوز و دفاع، جلد 2، تهران: دبیرخانه کنفرانس بین‌المللی تجاوز و دفاع.
پناهی، محمدحسین(1385). ارزش‌های جهاد و شهادت در شعارهای انقلاب اسلامی، علوم اجتماعی، 8(29)، 59-89
خان احمدی، اسماعیل و خودسیانی، مصطفی(1400). بررسی نقش انگیزه بر مشارکت و حماسه آفرینی مردم در دفاع مقدس و تحقق اهداف جنگ. مطالعات دفاع مقدس، 7(2)، 119-144.
خلف زاده، رشید؛ خوزین، حسن و شریفی، منوچهر(1400). راه‌های مقابله با نفوذ فرهنگی دشمن از منظر مقام معظم رهبری(مدظله العالی). مطالعات دفاع مقدس، 7(1)، 159-181.
رفیع‌پور، فرامرز(1377). توسعه و تضاد، تهران: شرکت سهامی انتشار.
زارع‌برمی، مرتضی(1397). انقلاب اسلامی و دفاع مقدس در نظام آموزشی کشور (تعلیم‌و‌تربیت اعتقادی، عبادی و اخلاقی در تراز انقلاب اسلامی و دفاع مقدس)، مطالعات دفاع‌مقدس، 4(14)، 53-86.
زاهد، سعید(1389). جنبش‌های سیاسی معاصر ایران، تهران: نشر طه.
زرقانی، سید هادی(1400). بررسی و تبیین راهبردهای دفاعی حضرت امام خمینی(رحمه الله علیه) در دفاع مقدس. مطالعات دفاع مقدس، 7(3)، 33-68.
زونیس، ماروین(1387). روانشناسی نخبگان سیاسی ایران، ترجمه پرویز صالحی، سلیمان امین‌زاده و زهرا لبادی، تهران: انتشارات چاپخش.
سازگارا، پروین(1377). نگاهی به جامعه‌شناسی با تأکید بر فرهنگ، چاپ اول، تهران: نشر کویر.
سبحانی فر، علی(1400). ارائه الگو دفاع نرم سیاسی جمهوری اسلامی ایران مبتنی بر گفتمان امام خامنه ای(مدظله العالی). مطالعات دفاع مقدس، 7(3)، 69-89.
ضابط پور کاری، غلامرضا(1400). باز شناسی اصل «نه شرقی و نه غربی» با تاکید بر دیدگاه امام خمینی (ره). جامعه شناسی سیاسی انقلاب اسلامی، 2(3)، 127-146.
فاطمی، داود و اسلامی فارسانی، عباس(1397). ارزیابی نظام ارزش‌های جامعه در دوران دفاع‌مقدس و دوران کنونی، مطالعات دفاع‌مقدس، 4(14)، 113-150.
کدی، نیکی(1369). ریشه‌های انقلاب ایران، ترجمه دکتر عبدالرحیم گواهی، تهران: انتشارات قلم.
کدی، نیکی(1383). نتایج انقلاب ایران، ترجمة مهدی حقیقت‌خواه، تهران: انتشارات ققنوس.
لفت‌ویچ، آدریان(1385). دولت‌های توسعه‌گرا، ترجمة جواد افشار کهن، مشهد: انتشارات مرندیز.
موثقی، احمد(1387). دین جامعه و دولت در ایران، تهران: انتشارات موسسه تحقیقات و توسعه علوم انسانی.
هریس، کوان(1398). انقلاب اجتماعی؛ سیاست و دولت رفاه در ایران، ترجمه محمدرضا فدایی، تهران: انتشارات شیرازه.
Amuzegar, J. (1992), “The Iranian economy before and after the revolution”, The Middle East Journal, No. 46, Vol. 3, Summer.
Dorraj, Manuchehr, (1990), “From Zarathustra to Khomeini; Populism and Dissent in Iran”, London: Lynne Renner Publisher.
Laclau, Ernest, (1990), “New Reflections on the Revolution of our Time”, London: Verso Publication.
Olson, Mansur (1977), “The Logic of Collective Action”: Public Goods and the Theory of Groups, Harvard University Press, and Cambridge.
Schwartz, Shalom H & Stagie, Galit (2000), “Value Consensus and Importance”: A Cross National Study, journal of Cross Cultural Psychology.
Schwartz, Shalom H (1994), “Toward Explanations of National Differences in Value Priorities”, congress of Interamerican Society of Psychology.
فصلنامه علمی مطالعات دفاع مقدس
دوره 8، شماره 1 - شماره پیاپی 29
خرداد 1401
صفحه 111-136
فایل ها
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
آمار